© Tomos Jones / NWWT
Dianc o Erddi!
Gweithio gyda garddwyr mewn atal 'ymledwyr y dyfodol'
Rydym angen chi! - helpwch ni adnabod ac atal 'ymledwyr y dyfodol'
Rydym yn ymgysylltu gyda garddwyr i adnabod ac atal 'ymledwyr y dyfodol'. Mi fyddwn yn rhoi ffocws mewn chwe lleoliad (gweler map). Byddwn yn edrych ar blanhigion addurnol yn eich gardd i weld pa rhai sy'n lledaenu a hefyd i'w gweld oddi allan i erddi (megis ardaloedd gwarchodedig cyfagos).
Garden Escapers Location Map © NWWT
Beth ydi rhywogaethau ymledol?
Yn fyd-eang ac yma yng Nghymru, mae planhigion addurnol sy’n lledaenu o erddi yn un o’r prif ffynonellau o rywogaethau ymledol sy'n chael effaith niweidiol ar ein bywyd gwyllt cynhenid. Mae'r rhan fwyaf o'r planhigion addurnol rydyn ni’n dod ar eu traws yn ein gerddi yn anfrodorol ond nad ydynt yn achosi problemau. Fodd bynnag, rydym yn labelu nifer bach fel rhywogaethau ymledol oherwydd eu bod wedi dianc gerddi ac yn effeithio ar yr amgylchedd, yr economi, ein hiechyd a’r ffordd rydyn ni’n byw. Mae rhywogaethau ymledol wedi cael eu hadnabod yn fyd-eang fel un o'r prif pum bygythiad i natur, a gallant ddod yn fwy o broblem oherwydd yr argyfwng hinsawdd.
Leycesteria formosa (Himalayan honeysuckle) © Lisa Toth NWWT
Erigeron karvinskianus (Mexican fleabane) © Lisa Toth NWWT
Verbena bonariensis (Purple top) © Lisa Toth NWWT
Arum italicum (cuckoo's pint) © Lisa Toth NWWT
Houttuniya (chameleon plant) © Lisa Toth NWWT
Pilosella aurantiacum © NNSS
Crocosmia Lucifer © NNSS
Mae enghreifftiau o rywogaethau ymledol yn cynnwys clymog Japan (Reynoutria japonica), cennin trionglog (Allium triquetrum), crib-y-ceiliog (Crocosmia × crocosmiiflora) a clychau'r-gog Sbaenaidd (Hyacinthoides hispanica). Mae rhywogaethau sydd ddim yn ymledol ar hyn o bryd ond gyda photensial i fod yn ymledol yn cynnwys enghreifftiau fel 'chocolate vine' (Akebia quinata), bachgen llwm (Leycesteria formosa) ac blodyn-y-gwynt Japaneaidd (Anemone × hybrida).
Purple top © Lisa Toth
Rhowch gynnig ar gêm ffon symudol newydd!
Helpwch ni dracio pa blanhigion addurnol cyffredin sydd wedi dianc gerddi yng Ngogledd Orllewin Cymru tra'n ennill arian gyda'r gêm ffon symudol Crowdsorsa.
Cyfarfod y tîm Dianc o Erddi
Dr Tomos Jones - Rheolwr Prosiect
Tomos Jones © University of Reading
Tomos’ particular interest is in identifying ornamental plants that might escape gardens and become invasive in the wild. He is passionate about engaging the public in environmental issues and in science communication. This has included a gold winning educational exhibit in the Discovery Zone at the Royal Horticultural Society's Chelsea Flower Show in 2019 with the University of Reading. A native of Anglesey, Tomos enjoys hunting for orchids in North Wales and beyond and is a keen gardener.
Email: Tomos.Jones@northwaleswildlifetrust.org.uk
Mobile: 07726358228
Lisa Toth - Swyddog Prosiect
Lisa Toth © Lisa Toth
Lisa is a horticulturalist and professionally trained Garden Designer and holds qualifications from the RHS, Capel Manor and the acclaimed London College of Garden Design in Kew.
She has a particular interest in planting design. Lisa works with her clients on what to plant, how to manage their gardens better and how to avoid invasive species. She now brings her extensive knowledge of ornamental plants to the Garden Escapers! project at North Wales Wildlife Trust.
Lisa enjoys cycling and hiking, wild swimming, yoga and exploring the Welsh countryside with her dog. She speaks German and Spanish and ‘mae hi’n dysgu Cymraeg ar hyn o bryd’ (she’s learning Welsh at the moment).
Email: Lisa.Toth@northwaleswildlifetrust.org.uk
Mobile: 07940924416
Gwyliwch Tomos yn trafod sut gall garddwyr arbed lledaeniad rhywogaethau ymledol:
How can gardeners stop the spread of invasive species? © Garddio a Mwy, S4C
Allium triquetrum ©LisaToth
Cofrestrwch blanhigion sy'n lledaenu yn eich gardd
Ella eich bod wedi sylwi rhywogaethau eraill hefyd, sy'n lledaenu yn eich gardd, ac rydym isio clywed amdanynt.
Tri ‘chyngor doeth’ ar sut allwch helpu
Dysgu sut i Fynd at Wraidd y Mater ac amddiffyn yr amgylchedd wrth fwynhau eich gardd.
Nabod eich planhigion
Dewiswch y planhigion cywir ar gyfer eich gardd, pwll neu nodwedd dwr. Lawrlwythwch eich canllaw am ddim ar blanhigion i ddefnyddio yn lle rhywogaethau ymledol.
Know what you grow, Garden Escapers © NWWT
Stopio rhag lledaenu
Cadwch eich planhigion yn eich gardd - peidio eu plannu, neu adael iddynt dyfu, yn y gwyllt.
Stop the spread © NWWT
Compostio â gofal
Cael gwared ar ddeunydd nad oes ei eisiau, fel planhigion, gwreiddiau, hadau a phennau hadau yn gyfrifol. Darganfod pa blanhigion ymledol gall ddim eu compostio a sut i gael gwared arnynt yn ddiogel.
Compost with care © NWWT
Am fwy o wybodaeth ar sut gall garddwyr arbed rhywogaethau ymledol ewch i:
Gallwch hefyd gysylltu efo ni:
®Lottery Heritage Fund in partnership with Welsh Government