Dianc o Erddi! Gweithio gyda garddwyr mewn atal 'ymledwyr y dyfodol'

Yellow archangel

© Tomos Jones / NWWT

Rhywogaethau Anfrodorol Ymledol

Dianc o Erddi!

Gweithio gyda garddwyr mewn atal 'ymledwyr y dyfodol'

Rydym angen chi! - helpwch ni adnabod ac atal 'ymledwyr y dyfodol'

Rydym yn ymgysylltu gyda garddwyr a rhanddeiliaid pwysig i adnabod ac atal 'ymledwyr y dyfodol'. Mi fyddwn yn rhoi ffocws mewn chwe lleoliad (gweler map). Byddwn yn edrych ar blanhigion addurnol yn eich gardd i weld pa rhai sy'n lledaenu a hefyd i'w gweld oddi allan i erddi (megis ardaloedd gwarchodedig cyfagos).

Garden Escapers Location Map

Garden Escapers Location Map © NWWT

Beth ydi rhywogaethau ymledol?

Yn fyd-eang ac yma yng Nghymru, mae planhigion addurnol sy’n lledaenu o erddi yn un o’r prif ffynonellau o rywogaethau ymledol sy'n chael effaith niweidiol ar ein bywyd gwyllt cynhenid. Mae'r rhan fwyaf o'r planhigion addurnol rydyn ni’n dod ar eu traws yn ein gerddi yn anfrodorol ond nad ydynt yn achosi problemau. Fodd bynnag, rydym yn labelu nifer bach fel rhywogaethau ymledol oherwydd eu bod wedi dianc gerddi ac yn effeithio ar yr amgylchedd, yr economi, ein hiechyd a’r ffordd rydyn ni’n byw. Mae rhywogaethau ymledol wedi cael eu hadnabod yn fyd-eang fel un o'r prif pum bygythiad i natur, a gallant ddod yn fwy o broblem oherwydd yr argyfwng hinsawdd.

Mae enghreifftiau o rywogaethau ymledol yn cynnwys clymog Japan (Reynoutria japonica), cennin trionglog (Allium triquetrum), crib-y-ceiliog (Crocosmia × crocosmiiflora) a clychau'r-gog Sbaenaidd (Hyacinthoides hispanica). Mae rhywogaethau sydd ddim yn ymledol ar hyn o bryd ond gyda photensial i fod yn ymledol yn cynnwys enghreifftiau fel 'chocolate vine' (Akebia quinata), bachgen llwm (Leycesteria formosa) ac blodyn-y-gwynt Japaneaidd (Anemone × hybrida).

Cyfarfod y tîm Dianc o Erddi

Dr Tomos Jones - Rheolwr Prosiect

Tomos Jones (WaREN Project Manager)

Tomos Jones © University of Reading

Tomos’ particular interest is in identifying ornamental plants that might escape gardens and become invasive in the wild. He is passionate about engaging the public in environmental issues and in science communication. This has included a gold winning educational exhibit in the Discovery Zone at the Royal Horticultural Society's Chelsea Flower Show in 2019 with the University of Reading. A native of Anglesey, Tomos enjoys hunting for orchids in North Wales and beyond and is a keen gardener.

Email: Tomos.Jones@northwaleswildlifetrust.org.uk
Mobile: 07726358228

Lisa Toth - Swyddog Prosiect

Lisa Toth portrait

Lisa Toth © Lisa Toth

Lisa is a horticulturalist and professionally trained Garden Designer and holds qualifications from the RHS, Capel Manor and the acclaimed London College of Garden Design in Kew.  

She has a particular interest in planting design. Lisa works with her clients on what to plant, how to manage their gardens better and how to avoid invasive species. She now brings her extensive knowledge of ornamental plants to the Garden Escapers! project at North Wales Wildlife Trust.  

Lisa enjoys cycling and hiking, wild swimming, yoga and exploring the Welsh countryside with her dog. She speaks German and Spanish and ‘mae hi’n dysgu Cymraeg ar hyn o bryd’ (she’s learning Welsh at the moment). 

Email: Lisa.Toth@northwaleswildlifetrust.org.uk
Mobile: 07940924416

Ellen Williams – Swyddog Cyfathrebu a Marchnata

Ellen is passionate about the natural environment, having been an active member of North Wales Wildlife Trust’s youth forum for a number of years and completing her conservation traineeship in 2019. She holds qualifications in history and heritage studies and has recently completed an internship in communications and marketing. This has given her a deeper understanding about a range of environmental issues and the work that NWWT undertakes.

Ellen will be continuing her journey as part of the Garden Escapers team, supporting the project by helping to raise awareness of potentially invasive species through social media, website management, and by developing an educational exhibit.

Email: ellen.williams@northwaleswildlifetrust.org.uk

Alex Carey - Swyddog Cefnogi Rhywdwithiau Natur

With diverse experience across several organisations, Alex specializes in business management, focusing on data analysis, process optimization, and finance administration. As a Nature Network Support Officer, Alex plays a pivotal role in supporting the Garden Escapers team to deliver the project within budget and on time, ensuring all project objectives are successfully met.

Alex's love for the outdoors extends to exploring local nature reserves and places of natural beauty, deeply rooted in a passion to support the NWWT in their mission to restore nature.

Gwyliwch Tomos yn trafod sut gall garddwyr arbed lledaeniad rhywogaethau ymledol:

How can gardeners stop the spread of invasive species? © Garddio a Mwy, S4C

#plant_alert
Allium triquetrum

Allium triquetrum ©LisaToth

Oes planhigion yn lledaenu yn eich gardd?

Rydym isio clywed amdanynt! Dewch yn 'wyddonwyr dinesig' trwy eu cofrestru ar Plant Alert.

Plant Alert

Tri ‘chyngor doeth’ ar sut allwch helpu

Dysgu sut i Fynd at Wraidd y Mater ac amddiffyn yr amgylchedd wrth fwynhau eich gardd.

Nabod eich planhigion

Dewiswch y planhigion cywir ar gyfer eich gardd, pwll neu nodwedd dwr. Lawrlwythwch eich canllaw am ddim ar blanhigion i ddefnyddio yn lle rhywogaethau ymledol.

A hand holding a label for a potted plant

Know what you grow, Garden Escapers © NWWT

Stopio rhag lledaenu

Cadwch eich planhigion yn eich gardd - peidio eu plannu, neu adael iddynt dyfu, yn y gwyllt.

Deadheading plants to stop seed dispersal

Stop the spread © NWWT

Compostio â gofal

Cael gwared ar ddeunydd nad oes ei eisiau, fel planhigion, gwreiddiau, hadau a phennau hadau  yn gyfrifol. Darganfod pa blanhigion ymledol gall ddim eu compostio a sut i gael gwared arnynt yn ddiogel.

Composting garden plants

Compost with care © NWWT

Am fwy o wybodaeth ar sut gall garddwyr arbed rhywogaethau ymledol ewch i:

Mynd at Wraidd y Mater

#resource-library
Garden Escapers logo

Garden Escapers logo ©

Llyfrgell adnoddau

Darganfod arweiniad ar sut i atal rhywogaethau ymledol a rhai all fod yn ymledol rhag cydio.

Darganfod adnoddau dysgu   Cyngor doeth ar arfer gorau 

Bod yn ymwybodol o'r deddfwriaeth diweddaraf  Cyngor doeth i weithwyr proffesiynol

Gallwch hefyd gysylltu efo ni:

lisa.toth@northwaleswildlifetrust.org.uk

Lottery heritage fund logo (Cronfa Treftadaeth) with Welsh Government

®Lottery Heritage Fund in partnership with Welsh Government