Ffyngau

A bright yellow/ orange branching fungi that resembles a deer's antlers, Growing out of pinecones, on ground covered in pine needles.

Yellow antler fungus - Guy Edwardes 2020Vision

Ble mae dod o hyd i ffyngau

Madarch a chaws llyffant

Gyda mwy na 15,000 o rywogaethau yn y DU, mae ffyngau’n deyrnas gyfan ar eu pen eu hunain. Nid yw’r bodau rhyfedd yma’n blanhigion nac yn anifeiliaid, ac mae eu hamrywiaeth yn aruthrol. Cywion y coed a theisennau Brenin Alfred, balerinas pinc a chwpanau Robin Goch, blewitau a boledau; rhai ag enwau hyfryd, rhai’n hyfryd i’w blasu, ac eraill yn wenwynig. Mae pob cynefin yn gartref i amrywiaeth wych o ffyngau, a’r hydref yw’r amser gorau i astudio’r byd eithaf dieithr yma: efallai y cewch chi eich synnu gan faint welwch chi!

Nid yw’r bodau rhyfedd yma’n blanhigion nac yn anifeiliaid, ac mae eu hamrywiaeth yn aruthrol

A large orange-red bracket fungi, that grows in flat layers like a shelf. It sits high up on a large oak tree.

Chicken of the woods fungi © Steve Waterhouse

A close up on a cluster of red cup shaped fungi, with darker inside and paler outside. The cups are covered in small droplets of morning dew, and set against the forest floor of fallen dried up leaves, and green mosses.

Elf cup fungi © Chris Lawrence

Goblet waxcap - Guy Edwardes 2020Vision

Pink waxcap - Guy Edwardes 2020Vision

Chwilio am ffyngau yn eich ardal chi

Gallwch ddod o hyd i ffyngau ym mhob un o'n gwarchodfeydd natur ni. Weithiau maen nhw’n hawdd eu gweld, ond weithiau bydd angen i chi edrych yn ofalus iawn!

Un hawdd i’w ddarganfod mewn llawer o warchodfeydd natur yw’r ffwng ymennydd yr eithin sydd i’w weld yn aml ar eithin – mae hefyd yn edrych fel croen oren! Mae ffyngau capiau cwyr llysnafeddog ond hardd a lliwgar yn addurno ein glaswelltiroedd ni bob hydref. Yn ein Gwarchodfa Natur ni yn Eithinog ger Bangor, Gwynedd a Gwarchodfa Natur Aberduna ger yr Wyddgrug, mae tua 20 rhywogaeth o’r grŵp yma o ffyngau mewn amrywiaeth hyfryd o liwiau, wedi cael eu cofnodi. Yn ddwfn yn ein gwarchodfeydd natur coetir ni, fel Gwarchodfa Natur Ddôl Uchaf ger Caerwys neu Warchodfa Natur Nantporth ger Bangor, fe welwch chi fwy fyth. O amgylch coed bedw fe welwch chi amanita’r gwybed yn aml - y ffwng nodweddiadol mewn straeon tylwyth teg! Ewch ati i archwilio’r ddaear am ffyngau bach iawn sy'n tyfu ar sbwriel dail, ac edrychwch i fyny i'r coed am ffyngau ysgwydd mawr.

Sut mae gwneud hyn

Yn ogystal â llawer o fadarch gwyllt blasus dros ben, mae ffyngau hefyd yn cynnwys rhai o’n rhywogaethau mwyaf gwenwynig ni, gydag enwau priodol fel cyfogwr, crwst gwenwynig, cap marwol ac angel y fall. Peidiwch BYTH â bwyta unrhyw ffyngau welwch chi nes eich bod 100% yn sicr beth ydyn nhw. Oni bai eich bod yng nghwmni arbenigwr, mae’n well gadael madarch ble maen nhw – fe fydd eraill yn gallu mwynhau eu harddwch wedyn – a mynd â dim ond llun adref gyda chi.

Rydym yn trefnu llawer o ddigwyddiadau ‘hela ffyngau’ yn ystod yr hydref – edrychwch ar ein tudalennau digwyddiadau i gael gwybod mwy.

Os nad ydych chi’n gallu cyrraedd y llefydd hyn

Mae ffyngau’n tyfu ym mhob cynefin a does dim rhaid i chi fynd i warchodfa natur i ddod o hyd i’ch caws llyffant cyntaf: mae’n bur debyg y bydd sawl rhywogaeth yn eich gardd chi. Cofiwch annog ffyngau i dyfu drwy adael boncyffion a changhennau i bydru ac aros i weld beth ddaw. Fe fyddwch chi’n helpu chwilod yn y pen draw hefyd!