Plannu coed a gwrychoedd

Gellir plannu gwrychoedd mewn rhesi sengl neu dwbl. Os mai dim ond lle ar gyfer gwrych un rhes sydd gennych chi, bydd arnoch angen tua 3 coeden/metr. Gadewch ddigon o le i'ch gwrych dyfu’n llwyn trwchus.

Ar gyfer gwrych rhes dwbl bydd arnoch angen 6 choeden ar gyfer pob metr. Marciwch y rhesi tua 50 i 60cm ar wahân a'u plannu mewn patrwm cyferbyniol. Plannwch wrych rhes dwbl os oes gennych chi le.

Coed gwrych brodorol sydd orau (a rhataf) a’u plannu fel egin-goed gwreiddiau noeth yn ystod misoedd y gaeaf. Gellir plannu'r rhain yn gyflym drwy greu hollt syml gyda rhaw finiog.

Plannu gwreiddiau noeth neu bêl gwreiddiau

• Plannwch wrychoedd collddail yn yr hydref neu'r gaeaf, Tachwedd - Chwefror
• Peidiwch â phlannu os yw'r pridd yn llawn dŵr neu wedi rhewi
• Gwrychoedd bytholwyrdd neu led-fytholwyrdd ddechrau'r hydref, ond gellir eu plannu Hydref - Chwefror
• Gellir plannu planhigion mewn potiau ar unrhyw adeg o'r flwyddyn mewn gwirionedd ond misoedd yr hydref/gaeaf sydd orau ar gyfer llwyddiant.

Mae'n syniad da iawn rhoi rhywfaint o domwellt i lawr; naill ai plannu drwy haenen chwyn ac ychwanegu rhisgl coed ar ei ben neu roi haen drwchus o risgl coed o amgylch y coed.

Mae coed ifanc angen sefydlu cyn cael eu hamgylchynu gan laswellt tal a chwyn eraill.

Peidiwch ag anghofio dyfrio eich gwrych newydd ei blannu a thrwy gyfnodau o dywydd sych.

Drain gwynion, cyll, celyn, piswydd, afalau surion, masarn bach, ffawydd, drain duon, rhosod gwyllt, cwyros, ysgaw, rhosod gwyllt gwyn, gwyddfid (fel ychwanegiad at blanhigion eraill), gwifwrnwydd y gors, gwifwrnwydd, cerddin gwyllt, yswydd gwyllt a derw – gellid gadael rhai i dyfu i fod yn goed mawr os yw hynny’n bosibl

Nid yw Berberis, Escallonia a Pyracantha yn frodorol ond maent yn gwneud gwrychoedd da yn llawn neithdar ac aeron.          

Er mwyn i wrych newydd dyfu’n drwchus, mae angen ei docio bob blwyddyn, ar wahân i flwyddyn y plannu.

Os ydych chi’n torri eich gwrych bob blwyddyn, gwnewch yn siŵr eich bod yn gwneud hynny yn ystod misoedd y gaeaf cyn tymor nythu’r adar.

Unwaith y bydd eich gwrych wedi sefydlu, y ffordd orau i reoli gwrych ar gyfer bywyd gwyllt yw drwy ei blygu. Diwedd y gaeaf yw’r cyfnod gorau i blygu gwrych, cyn y tymor nythu a phan mae’r rhan fwyaf o aeron wedi'u bwyta.

Palwch dwll mawr ar gyfer eich coeden ac os yw'r pridd yn wael, ychwanegwch rywfaint o gompost cartref wrth blannu. Gwnewch yn siŵr bod y coed yn cael eu plannu'n ddigon dwfn a'ch bod yn eu gosod yn eu lle’n gadarn ac yn ofalus. Nid yw coed yn hoffi 'siglo yn y twll'.  Os yw eich coed mewn potiau, gwnewch yn siŵr bod lefel derfynol y pridd yr un fath ag yn y pot.

Dylech osgoi defnyddio ffyn cynnal oni bai ei fod yn safle gwyntog iawn. Os byddwch yn gosod ffyn cynnal yn eu lle, gosodwch nhw'n isel a gwnewch yn siŵr na all eich coeden rwbio ar y ffon gynnal. Gosodwch y ffon gynnal yn erbyn y gwynt o'r goeden fel bod y goeden yn gwyro oddi wrth y ffon. Defnyddiwch gwlwm rhwber (mae hen diwbiau mewnol beiciau yn dda). Pwysig: cofiwch lacio'r cwlwm o amgylch y goeden wrth iddi dyfu'n hŷn ac wrth i'r boncyff fynd yn fwy. Os nad ydych chi’n gallu cadw llygad ar y cwlwm / ffon gynnal, mae'n bur debyg ei bod yn well peidio â'u defnyddio. Mae gormod o goed sy’n cael eu plannu’n cael eu difrodi gan ddefnydd gwael o ffyn cynnal.

Cofiwch ddyfrio’r goeden yn dda nes ei bod wedi sefydlu.

Bedw, coed ceirios yr adar, afalau surion, ysgaw, masarn bach, gwifwrnwydd y gors, drain gwynion, cyll, celyn, criafol, piswydd, helyg a choed ffrwythau.

Derw, ceirios gwyllt, ynn, gwerni, ffawydd, llwyfenni llydanddail, pisgwydd dail bach,